7 معیاری که برای انتخاب تفریح مناسب سالمندان باید در نظر گرفت
کدام سالمند؟ کدام تفریح؟
دکتر فرشاد شریفی
اپیدمیولوژیست
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
داشتن تغذیه مناسب، سطح بهداشتی-درمانی کافی، داشتن مکان زندگی راحت و آسوده، امکانات مالی کافی و... موارد مهمی در زندگی سالمندان هستند که باعث ارتقای سطح روانی و جسمی و در نهایت شادی و سرزندگی آنها می‌شوند اما بخش مهمی از رازهای شادی و سلامت سالمندان به تفریح آنها مرتبط است که معمولا کمتر به آن توجه می‌شود چون اغلب ما فکر می‌کنیم آنها بیشتر به استراحت و محیط آرام نیاز دارند. در حالی که سالمندان وقت آزاد زیادی دارند و اگر بتوانند بخشی از زمان خود را به تفریح اختصاص دهند قطعا سلامت روانی و جسمی‌شان تضمین خواهد شد.
تفریحات در نظر گرفته شده برای سالمند باید انرژی و نشاط بیشتری به او بدهد؛ بدون اینکه آزار و اذیتی به او برساند. مثلا تفریحی مانند بازی شطرنج ممکن است برای سالمندی مفید و برای سالمند دیگری خسته‌کننده و حتی مضر باشد یا اگر به سالمندی که بیماری ریوی یا آرتروز شدید دارد توصیه کنیم هر روز پیاده‌روی کند در واقع، نه فقط موجب آزار او شده‌ایم بلکه ممکن است سلامت جسمی او را هم به خطر اندازیم. بنابراین برای انتخاب نوع تفریح سالمندان این شرایط باید در نظر گرفته شود.
1. در نظر گرفتن وضعیت فرهنگی- اجتماعی
نوع فرهنگ و ساختار اجتماعی‌ای که فرد در آن رشد کرده، نکته بسیار مهمی است که علایق و دلبستگی‌های او را نمایان می‌کند. مثلا برای فردی که در یک خانواده مذهبی رشد کرده شاید حضور در مراسم قرآن‌خوانی یا مراسم مذهبی بسیار نشاط‌بخش باشد. چنین سالمندانی علاقه زیادی هم به سفرهای زیارتی دارند بنابراین باید شرایطی به‌وجود آید تا با تورهای مسافرتی ارزان‌قیمت به سفر بروند. تفریح‌های مذهبی برای افرادی که در اروپا زندگی می‌کنند یا سطح اعتقادی مذهبی قوی ندارند، مناسب نیست. برای این افراد رفتن به مناطق تاریخی، طبیعت‌گردی، حضور در مجامع ادبی و گوش دادن به موسیقی‌های مورد علاقه به جای حضور در مراکز مذهبی خیلی مفرح‌تر است.
2. در نظر گرفتن شرایط تحصیلی
جامعه سالمندان ما به سمتی می‌رود که تعداد سالمندان تحصیلکرده بیشتر شده است. برای فردی که تحصیلاتی در یک زمینه خاص و علاقه به مطالعه دارد به احتمال زیاد کتاب گزینه مناسبی برای اوقات فراغت است. این افراد می‌توانند در مراسم ادبی و شعرخوانی حضور یابند. در گوشه و کنار شهر و در کتابخانه‌ها و محافل ادبی گاهی سالمندان می‌توانند همتایان خود را بیابند و بدین‌وسیله دوستان جدیدی هم پیدا کنند. جدول حل کردن، بازی شطرنج و بازی‌های دیگر فکری نیز برای افراد تحصیلکرده تفریح‌های خوبی است.
3. در نظر گرفتن مکان تفریحی
در کشورهای پیشرفته دنیا مراکز تفریحی برای سالمندان در محله‌های مختلف وجود دارد و با توجه به شرایط جسمانی سالمند نزدیک‌ترین آنها انتخاب می‌شود و سالمند در ساعات و روزهایی از هفته در آنجا حضور می‌یابد. در کشور ما نیز چند مرکز وجود دارد و تلاش شده مراکز بیشتری دایر شود ولی تعداد این مرکز بسیار اندک است و نمی‌تواند جمعیت رو به رشد سالمندی کشور ما را پوشش بدهد.
4. در نظر گرفتن شرایط اقتصادی
تفریحی که برای هر سالمندی توصیه می‌شود به شرایط اقتصادی او نیز بستگی دارد. سالمندی دوره‌ای است که کمتر کسی شاغل است. اغلب سالمندان بازنشسته‌اند و در بازنشستگی هم درآمد کاهش می‌یابد. از یک سو، سطح هزینه‌ها به‌دلیل ناتوانی‌های ناشی از بیماری و هزینه‌های درمانی بالا می‌رود و از سوی دیگر، ساختار جامعه ما طوری است که والدین همچنان نقش حمایتگری خود را هنگام ازدواج فرزندان و بعد از ورود عروس و داماد و نوه‌ها به زندگی ایفا می‌کنند و این کار نیز مخارج آنها را چند برابر می‌کند. در یک نظرسنجی از سالمندان پرسیده شد برای چه به مراکز ورزشی یا مراکز تفریحی مراجعه نمی‌کنند؟ بسیاری از آنها دلیل اصلی حضور نیافتن در چنین مراکزی را نبود امکانات مالی عنوان کردند. بنابراین بهتر است تفریحی برای سالمند در نظر گرفته شود که متناسب با شرایط اقتصادی او باشد یا هزینه‌ها را به حداقل برسانند.
5. در نظر گرفتن
هنر و حرفه سالمندان
بعضی از سالمندان هنر خاصی دارند، مثلا کاردستی بلد هستند. باید مراکزی تاسیس شود که سالمندان بتوانند کارهای دستی خود را به این مراکز ارائه دهند. حتی سالمندانی هستند که به کشاورزی علاقه زیادی دارند. برای این گروه باید پارک‌هایی را در نظر گرفت و باغبانی و کاشت گل و گیاه را برعهده سالمندان علاقه‌مند به این کار گذاشت. البته در مرکز کهریزک مناطقی وجود دارد که سالمندان می‌توانند در آن به کاشت گل و گیاه بپردازند ولی هنوز برنامه گسترده و جامعی در نقاط دیگر تهران و شهرستان‌ها دیده نمی‌شود. حتی در مرکز کهریزک نگهداری از حیوانات دست‌آموزی را شروع کرده‌اند ولی این کار باید در هر پارکی انجام شود و هر سالمندی یک حیوان دست‌آموز داشته باشد و از آن مراقبت کند. سالمندان روستایی به‌طور خودکار و به‌دلیل دسترسی راحت به طبیعت و حیوان این کار را انجام می‌دهند. نگهداری از حیوانات نقش درمانی هم ایفا می‌کند. ثابت شده سالمندان مبتلا به آلزایمر (آلزایمر خفیف) با نگهداری از حیوانات آرامش بیشتری پیدا می‌کنند.
6. در نظر گرفتن فعالیت فیزیکی
ورزش برای سالمندان باعث تندرستی و سلامت جسم و روح می‌شود بنابراین اختصاص دادن مکان‌هایی برای ورزش سالمندان جزو ضروریات است. بعضی از مراکز ورزشی استانداردهای لازم را ندارند و ممکن است سلامت سالمند را به خطر اندازند. مثلا کفپوش مناسبی نداشته باشند و باعث لیز خوردن سالمند و زمین خوردنش شوند. در کشورهای توسعه‌یافته که تقریبا 25 درصد از جمعیت آنها سالمند هستند توجه بیشتری به این طیف سنی شده است و در هر محله‌ای باشگاه‌های استانداردی وجود دارد که سالمندان همان محله می‌توانند در آنجا حضور یابند. بهترین ورزش برای این گروه سنی ورزش‌های مقاومتی و هوازی است. توصیه می‌شود اگر سالمند مشکل خاصی ندارد هفته‌ای 150 دقیقه برنامه فعالیتی را داشته باشد. ورزش‌های آرام مانند تایچی و یوگا نیز برای این طیف سنی مفید است. البته این ورزش‌ها هزینه‌بر هستند و دولت باید تمهیداتی را برای رفاه بیشتر سالمندان و استفاده از وسایل تفریحی بیندیشد و کارت‌های ویژه و تخفیف‌هایی را برای آنها در نظر بگیرد.
7. در نظر گرفتن تجربیات سالمندان و
استفاده بهینه از آن
در کشورهای شمال اروپا از تجربه‌های نسل قدیم استفاده بهینه می‌شود. آنها از سالمندان در مهدکودک‌ها و مدارس ابتدایی دعوت می‌کنند تا برای آنها از تجربه و اتفاق‌های گذشته تعریف کنند. این کار هم حس خوبی به سالمندان می‌دهد و هم بدین وسیله گسست بین نسلی از بین می‌رود و 2 نسل قدیم و جدید به هم پیوند می‌خورند و کنار هم قرار می‌گیرند.
مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های عزیز!
شما می‌توانید عکس‌ها و تجربه‌های خود را با همسالانتان به اشتراک بگذارید. از تلاش‌ها و موفقیت‌های خودتان برایمان بنویسید و عکس بگیرید و همراه با اسم و سنتان ارسال کنید.
پدر خوشروی ما
مهربان، صادق، خانواده‌دوست، دوست و همراه خوب براى همسر و فرزندان، اهل مطالعه و شاعری... اینها صفات پدر است. از هر کی بپرسی، همین را خواهد گفت. پدرم در جوانى ورزشکار بودند. الان هم همیشه پیاده‌روى مى‌کنند. مرتب و منظم، معتمد همه، بشاش و خوش‌صحبت و خوش‌رو، راهنما و مشاور خوب براى همه هستند. خوش به حال مادرم چون علاوه بر اینکه پدرم نسبت به ایشون همیشه ابراز علاقه می‌کنند تو کارهاى منزل هم کمکشون هستند. الهی سایه پدر و مادرها همیشه رو سرمون باشه. آمین
نام پدر خوشروی ما رضا اسدى است و سنش79 سال.
مادربزرگ دوست‌داشتنی
ایشون شهربانو خانم، مادر بزرگ 73 ساله ماست. خیلی مهربان و دوست‌داشتنی است. مادر شهید است و به گردن همه ما حق دارد. خوش‌اخلاقی و روی باز از خصوصیات بارزشونه. در زندگی خیلی سختی کشیده ولی مثل یه کوه مقابل سختی‌ها ایستاده! هم پدر بوده، هم مادر. هنوز روحیه خوب و شادشو از دست نداده و همیشه می‌خنده. هربار که ببینیش آنقدر خاطره و حرفای قشنگ داره که آدم از پیشش تکون نمی‌خوره! برای بچه‌ها همبازی خوبیه و دستپختش خیلی خوبه. غذاهای شمالی رو عالی درست می‌کنه!
